ТӨСӨЛ

 СУМЫН ЭНГИЙН  ХОГ ХАЯГДЛЫН ТУХАЙ ЖУРАМ

НЭГ. НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ

            1.1 Монгол Улсын Засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хууль, Хог хаягдалын тухай хууль, Зөрчлийн тухай хууль, ИТХ-ын 2016-2020 оны бүрэн эрхийн хугацаанд баримтлах бодлого, сумын Засаг даргын сумын эдийн засаг нийгмийг хөгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөр болон бусад холбогдох хууль тогтоомж энэхүү журмын нийтлэг үндэслэл болно.

ХОЁР. ЗОРИЛГО

 2.1 Сумын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй албан байгууллага, аж ахуйн нэгж, айл өрхийн ахуйн болон үйлдвэрлэлийн хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх,  хог хаягдлыг байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүйгээр устгах, булшлах, иргэдэд эрүүл ахуйн мэдлэг, дадлыг төлөвшүүлэх замаар хог хаягдлын менежментийг сайжруулан, үр ашигтай, хэмнэлттэй хэрэглээ, технологийг дэмжих, хоггүй цэвэр сум болоход энэхүү журмын зорилго оршино.

ГУРАВ. ХАМРАХ ХҮРЭЭ

            3.1 Сумын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа байгууллага, аж ахуйн нэгж, айл өрх, иргэд болон сумын нутаг дэвсгэрээр дайран өнгөрч буй зорчигчид.

ДӨРӨВ. ХОГ ХАЯГДЛЫГ ЦУГЛУУЛАХ, ТЭЭВЭРЛЭХ, БУЛАХ, УСТГАХ

            4.1 Сумын Засаг дарга хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, устгах, эрх бүхий иргэн, аж ахуйн нэгжийг сонгон шалгаруулж гэрээ хийнэ.

            4.2 Сонгон шалгарсан иргэн, аж ахуйн нэгжтэй “Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх” гэрээ нэг жилийн хугацаатай хийх ба хугацаа дуусмагц сонгон шалгаруулалт зарлана.  

            4.3 Гэрээ байгуулсан эрх бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, устгах үйл ажиллагааг холбогдох хууль дүрэм журам, стандартад нийцүүлэн ажиллах

            4.4 Энгийн хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, чиглэл хуваарийг гэрээ байгуулсан иргэн, аж ахуйн нэгж тогтоож, сумын Засаг даргаар батлуулан мөрдөж ажиллах.

            4.5 Айл өрх, аж ахуйн нэгж, албан байгууллагын энгийн хог хаягдлыг сумын Засаг даргын баталсан хуваарийн дагуу тогтмол хугацаанд тээвэрлэх

            4.7 Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэхдээ хүрээлэн буй орчин, хөрсийг бохирдуулахгүй байх арга хэмжээ авна.

            4.8 Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх эрх бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж хог хаягдлыг цуглуулж тээвэрлэн зөвшөөрөгдсөн төвлөрсөн хогийн цэгт хүргэж байгальд халгүй аргаар булаж устгана.

            4.9 Барилгын хог хаягдал болон айл өрх, аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаанаас гарсан модны үрдэс зэргийг хогийн цэгт тогтоосон талбайд хаяна.

            4.10 Төв суурин газраас алслагдсан малчин өрхүүд өвөлжөө хаваржааны ойролцоо нүх ухаж, галын аюулгүй байдлын шаардлага хангасан нүхэнд хог хаягдлыг булаж устгана.

ТАВ. ХОГ ХАЯГДЛЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ХУРААМЖ, ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ САНХҮҮЖИЛТ

            5.1 Хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн хэмжээг сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчид тогтооно

            5.2 Айл өрхийн хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийг сар бүр эрчим хүчний хэрэглээний төлбөртэй хамтатган төвлөрүүлнэ.

 5.3 Аж ахуйн нэгж, байгууллагын хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийг хог хаягдлын олон нийтийн байцаагч хурааж хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийг төвлөрүүлэх санд төвлөрүүлнэ.

5.4 Овор хэмжээ ихтэй болон барилгын хог хаягдлыг тээвэрлэх, устгах үйлчилгээний хөлс нь энэ журмын 5.2-д заасан хураамжид хамаарахгүй

            5.5 Хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн орлогыг дараах үйл ажиллагааг санхүүжүүлэхэд зарцуулна.

            5.5.1 Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх

            5.5.2 Хог хаягдлыг булшлах устгах

            5.5.3 Хог хаягдлыг цэвэрлэх, цуглуулах, тээвэрлэх үйлчилгээний хөлс

            5.5.4 Хогийн цэгийн хаягжуулалт, тохижилт

            5.5.5 Хогийн цэгт байнгын харуул хамгаалалтаар ажиллуулах гэрээт ажилтны цалин

            5.5.6 Иргэд олон нийтийн хог хаягдлын боловсрол олгох сургалт, хэлэлцүүлэг, сурталчилгааны зардал

            5.6 Хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн орлогыг журамд зааснаас бусад зориулалтаар зарцуулахыг хориглоно.

ЗУРГАА. СУМЫН УДИРДЛАГА ЗАСАГ ДАРГЫН ТАМГЫН ГАЗРЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЧИГ ҮҮРЭГ

            6.1 Сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын чиг үүрэг

            6.1.1  Энгийн хог хаягдал цуглуулах, тээвэрлэх, устгах, булшлах үйл ажиллагааны талаар хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих.

            6.1.2 Энгийн хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн хэмжээ тогтоох

            6.1.3 Энгийн хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн орлогын төвөлрүүлэлт, зарцуулалтад хяналт тавих

            6.1.4 Хог хаягдлыг устгах, булшлах, төвлөрсөн цэгийн байршлыг тогтоох

6.2 Сумын Засаг даргын эрх, үүрэг:

6.2.1 “Энгийн хог хаягдлын тухай” журмыг сумын нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд бүрэн хэрэгжүүлж, удирдлага зохион байгуулалтаар хангаж ажиллах.

6.2.2 Хог хаягдлыг цэвэрлэх үйл ажиллагаанд иргэн, аж ахуйн нэгжийг татан оролцуулах.

6.2.3 Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн төлөлтөд хяналт тавих.

6.2.4 Айл өрх, байгууллага, аж ахуйн нэгжийн хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн орлогыг журам, гэрээний дагуу захиран зарцуулах.

6.2.5 Хог хаягдлын талаарх үндэсний уламжлал, зан заншил, тэргүүн туршлагыг сурталчлах.

6.2.6 Хог хаягдлыг анхан шатанд ангилан ялгаж хэвшсэн, хог хаягдлыг дахин ашиглах шинэ санал санаачилга гаргасан, мөн хоёрдогч түүхий эдийг цуглуулах, тээвэрлэх, дахин боловсруулахад бусдад үлгэр дуурайл болсон айл өрх, иргэн, аж ахуйн нэгжийг урамшуулж, олон нийтэд сурталчлах, бүх талаар дэмжиж ажиллах.

6.2.7 Нийтийн эдэлбэр газар, ногоон бүс, гуу жалга болон зөвшөөрөгдсөн хогийн цэгээс бусад газарт ил задгай хог хаягдал хаясан иргэн, аж ахуйн нэгжийн талаар үнэн бодит мэдээлэл өгсөн иргэдийг урамшуулах.

6.2.8 Нийтийн эдэлбэр газарт хог хаягдал салхиар тарах, хур тунадасны ус хуримтлагдах, шүүрэл ялгарахаас сэргийлсэн, галд тэсвэртэй материалаар хийгдсэн хогийн сав хүрэлцэхүйц хэмжээгээр байрлуулах ажлыг зохион байгуулах

6.2.9 Хог хаягдлын олон нийтийн байцаагч ажиллуулах, мөнгөн урамшуулал олгох

6.2.10 Нийтийн эдэлбэр газрын хог хаягдлыг цэвэрлүүлэх

6.2.11 Хог хаягдлыг цэвэрлэх, цуглуулах, тээвэрлэх иргэн, аж ахуйн нэгжийг сонгон шалгаруулж, шалгарсан иргэн, аж ахуйн нэгжтэй “Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх гэрээ” байгуулан ажиллах

6.2.12 Аж ахуйн нэгж, байгууллагын хог хаягдал, цас, мөсийг хариуцан цэвэрлэх нийтийн эдэлбэр газрын хилийн заагийг тогтоох

6.2.13 Сонгон шалгарсан иргэн, аж ахуйн нэгжтэй байгуулах гэрээнд дараах заалтуудыг заавал тусгана.

а/ Хог хаягдлыг цэвэрлэх, цуглуулах, тээвэрлэсэн үйлчилгээний хөлсийг тооцох.

б/ Тээврийн хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдлыг хангаж, эвдэрсэн тохиолдолд хог ачиж цуглуулах хуваарийг алдуулахгүй байлгах зорилгоор сэлгэн ажиллуулах тээврийн хэрэгслийн бэлэн байдлыг хангах.

в/ Хог хаягдлыг тээвэрлэх үед хог унах, асгарах зэргээс сэргийлсэн тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэх.

г/ Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, чиглэл маршрут, хуваарь

д/ Хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх үйл ажиллагаанд хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааг ханган ажиллах зэргийг заавал тусгана.  

6.3 Байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч, Мал амьтан, ургамал, хорио цээрийн улсын байцаагч, байгаль хамгаалагчийн үүрэг.

6.3.1 Хог хаягдлын тухай хууль тогтоомж, журмыг иргэдэд сурталчлах, олон нийтийн боловсролыг дээшлүүлэх ажилд иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг татан оролцуулах.

6.3.2 Иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагын ажилтнуудад хог хаягдлын менежментийн талаар сургалт зохион байгуулж, зохих мэдлэгийг эзэмшүүлэх,  дадал зуршлыг хэвшүүлэх.

6.3.3 Хог хаягдал цуглуулах, тээвэрлэх эрх бүхий иргэн, аж ахуйн нэгж стандартын шаардлага ханган ажиллаж байгаа талаар хяналт тавих.

6.4 Багийн Засаг даргын чиг үүрэг.

6.4.1 Харьяалах нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хог хаягдлын тухай журмыг хэрэгжүүлэх.

6.4.2 Хог хаягдлыг цэвэрлэх үйл ажиллагаанд иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг татан оролцуулах.

6.4.3 Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн төвлөрүүлэлтэд дэмжлэг үзүүлэх.

6.4.4 Хог хаягдлыг бууруулах ажлыг зохион байгуулах үүрэг бүхий орон тооны бус иргэдийн бүлэг байгуулж ажиллуулах. 

ДОЛОО. АЛБАН БАЙГУУЛЛАГА, АЖ АХУЙН НЭГЖИЙН ХҮЛЭЭХ ҮҮРЭГ

            7.1 Хог хаягдлын талаарх хууль тогтоомж, журам, стандартын шаардлагыг ханган ажиллах.

7.2 Байгууллага, аж ахуйн нэгж бүр үйл ажиллагаанаас гарах хог хаягдлыг түр хугацаанд хадгалах шаардлага хангахуйц хогийн савтай байна. 

            7.3 Үйл ажиллагаанаас гарсан энгийн хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийг сар бүрийн  5-ны дотор хог хаягдлын үйлчилгээний хураамж төвлөрүүлэх дансанд төвлөрүүлэх.

7.4 Овор хэмжээ ихтэй хог хаягдал /модны үрдэс, барилгын хог хаягдал гэх мэт/ нь 1 м³ = 5000 төгрөг байх ба үйлчилгээний хураамжийг хог хаягдлыг тээвэрлэх эрх бүхий иргэн, аж ахуйн нэгжид тухай бүрд нь тооцно.

            7.5 Аж ахуйн нэгж, байгууллага нь сумын Засаг даргаас тогтоосон нийтийн эдэлбэр газрын хилийн зааг доторх хог хаягдал, цас, мөсийг хариуцан цэвэрлэх.

            7.6 Нийтийг хамарсан цэвэрлэгээ, иргэдийн бүлгээс зохион байгуулсан үйл ажиллагаанд ажилтан, албан хаагчдаа бүрэн хамруулах.   

            7.7 Байгууллага, аж ахуйн нэгж нь сумын газрын даамлаас тогтоосон нийтийн эдэлбэр газрын хийлийн зааг дотор шаардлага хангасан хогийн савыг хүрэлцэхүйц хэмжээгээр байршуулах.

            7.8 Аж ахуйн нэгж байгууллага нь хүний эрүүл мэнд, байгаль орчинд хог хаягдлаас үзүүлэх нөлөөллийг бууруулах шаардлагатай арга хэмжээ авах, аюулгүй ажиллагааг хангах

НАЙМ. АЙЛ ӨРХ, ИРГЭД ДАРААХ ҮҮРГИЙГ ХҮЛЭЭНЭ

            8.1 Хог хаягдлын талаарх журмыг ханган ажиллах.

8.2 Айл өрх нь шаардлага хангасан хогийн савтай байх ба нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайн хогийг цэвэрлэж, хог хаягдлаа хогийн саванд хадгалан  хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх эрх бүхий иргэн, аж ахуйн нэгжийн хог хаягдлыг тээвэрлэх хуваарьт өдөр шилжүүлэн өгөх.  

8.4 Нийтийн эдэлбэр газрын хог хаягдлыг цэвэрлэх ажилд  иргэн бүр оролцох.

8.5 Айл өрх бүр хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийг сар бүр эрчим хүчний хэрэглээний төлбөртэй хамт төлөх.

8.6 Айл өрхүүд овор хэмжээ ихтэй хог хаягдлыг /түлээний үрдэс, барилга барих, буулгахад гарсан хог хаягдал гэх мэт/ эрх бүхий иргэн, аж ахуйн нэгжээр тээвэрлүүлэх ба 1м³= 2000 төгрөгөөр тооцож үйлчилгээний хураамжийг тухай бүрд төлнө. 

ЕС. ИРГЭН, АЖ АХУЙН НЭГЖ БАЙГУУЛЛАГАД ХОГ ХАЯГДАЛТАЙ ХОЛБООТОЙ ДАРААХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ХОРИГЛОНО.

9.1 Энэ журмын 4.1-т заасан гэрээ байгуулаагүй иргэн, аж ахуйн нэгж энгийн хог хаягдал цуглуулах, тээвэрлэх, үйл ажиллагаа эрхлэх.

9.2 Байгууллага, аж ахуйн нэгж  нь эрх бүхий иргэн, аж ахуйн нэгжийнхээс бусад тээврийн хэрэгслээр хог хаягдлыг тээвэрлүүлэх.

9.3 Нийтийн эзэмшлийн эд хөрөнгө, өөрийн эзэмшлийн барилага байгууламжийн гадна хана, хашаа, хайсан дээр хог хаягдал болохоор зар сурталчилгаа байрлуулах.  

9.4 Нийтийн эдэлбэр газар, ногоон бүс, гуу, жалганд хог хаягдал хаях.

9.5 Хог хаягдлыг  ил задгай шатаах.

9.6. Шашны болон зан үйлийн эд зүйлс тавьж хог хаягдал үүсгэх.

9.7 Хог хаягдлыг хогийн сав болон тогтоосон цэгээс бусад газарт хаяхыг хориглоно. 

АРАВ. ИРГЭД, БАЙГУУЛЛАГААС  ХОГ ХАЯГДЛЫН ЖУРМЫГ БҮРЭН

ХЭРЭГЖҮҮЛЭХЭД ТАВИХ ХЯНАЛТ

            10.1 Хог хаягдлын тухай хууль тогтоомж, журмыг зөрчсөн этгээдийн талаар нутгийн захиргааны байгууллагад мэдээлэх, хариуцлага хүлээлгэхийг  эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтнаас шаардах.

            10.2 Хог хаягдлын талаар мэргэжлийн байгууллага болон холбогдох албан  тушаалтнаас арга зүйн туслалцаа зөвлөгөө авах.

            10.3 Хог хаягдлын улмаас хүний эрүүл мэнд, байгаль орчинд хохирол учруулсан, учруулж болзошгүй байдал бий болсон тохиолдолд сумын Засаг дарга, эрх бүхий албан тушаалтан, онцгой байдал, цагдаа, эрүүл мэндийн байгууллагад мэдэгдэх, үзүүлэх нөлөөллийг бууруулах, шаардлагатай арга хэмжээ авахыг шаардах  

10.4 Энгийн хог хаягдлын тухай журмын хэрэгжилтэд олон нийтийн хяналтыг төрийн бус байгууллага, иргэдийн бүлэг, иргэн тавина.

АРВАН НЭГ. ХАРИУЦЛАГА

11.1 “Энгийн хог хаягдлын тухай журам”-ыг зөрчсөн иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага, албан тушаалтныг Зөрчлийн тухай хуулийн 5 дугаар бүлгийн 5.1 дүгээр зүйл, Хог хаягдлын тухай хуулийн наймдугаар бүлгийн 43 дугаар зүйлийн дагуу хариуцлага хүлээлгэнэ.